Uprawa współrzędna – różnorodność owoców i warzyw

1. Dlaczego uprawa współrzędna na grządkach warzywnych jest korzystna?

Uprawa współrzędna oznacza, że różnego rodzaju odmiany owoców i warzyw sadzone są w tej samej części ogrodu. Niektóre rośliny żyją w symbiozie z innymi, tzn. nawzajem na siebie oddziałują. Kolorowa roślinna mieszanina ma wiele zalet: zwykle rośliny lepiej rosną, gdy mają różnorodnych sąsiadów. Monokultura – czyli uprawianie tylko jednej odmiany – nie wpływa korzystnie na rozwój roślin. Przyczyną są różne wymagania poszczególnych roślin. Jeśli na jednej grządce posadzimy różne rośliny, które są dobrymi sąsiadami, wzajemnie uzupełnią swoje zapotrzebowanie na wartości odżywcze i minerały. Kolejną zaletą uprawy współrzędnej są substancje, które rośliny odprowadzają do gleby. Mogą przydać się roślinom rosnącym po sąsiedzku, odstraszając od nich szkodniki.

Jeśli masz mało miejsca, uprawa współrzędna będzie idealnym rozwiązaniem, ponieważ rośliny hodowane w ten sposób sadzi się w grządce bardzo blisko siebie. Mała ilość gołej ziemi oznacza mniej chwastów i mniejszą powierzchnię parowania wody – przeczytaj w poradniku o odchwaszczaniu. Ta przyjazna dla środowiska uprawa wykorzystywana jest przede wszystkim w rolnictwie ekologicznym, ale nadaje się także do przydomowych ogrodów.

2. Planowanie uprawy współrzędnej i dobieranie odmian roślin

Uprawa współrzędna nie ma wad. Wymaga jednak odpowiedniego zaplanowania, co nie jest konieczne, jeśli wszystkie warzywa i owoce sadzimy osobno. Nie wszystkie rośliny są dobrymi sąsiadami: zanim wysiejesz nasiona, musisz dopasować rośliny pod względem ich zapotrzebowania na wartości odżywcze, czas plonów oraz wymagania glebowe.

Aby nie przyciągać szkodników, zachowaj możliwie duży odstęp między roślinami należącymi do tej samej rodziny. Kapusta i rzodkiewka należące do rodziny kapustowatych nie powinny rosnąć na tej samej grządce, podobnie jest z marchewką i selerem, które należą do selerowatych, oraz grochem i fasolą (bobowate właściwe). W przypadku tych roślin wspólnie dzielona grządka zwiększa podatność na różne choroby.

Nie bój się – uprawa współrzędna nie jest tak trudna, jak się wydaje. W tabeli przedstawiono w przejrzysty sposób informacje o roślinach, które oddziałują na siebie korzystnie, oraz o roślinach, które działają na siebie w sposób niekorzystny.

Za pomocą tej tabeli możesz bez trudu sporządzić plan upraw na następny rok. W Poradniku OBI pt. „Uprawa warzyw” znajdziesz wiele informacji o parach roślin, które stanowią bardzo dobre sąsiedztwo, oraz o sposobie poprawy plonów za pomocą płodozmianu.

3. Symbioza owoców i warzyw – sprawdzone kombinacje roślin sadzonych współrzędnie

W oparciu o kilka przykładów wyjaśnimy Ci zasadę działania uprawy współrzędnej oraz przedstawimy jej zalety. Sprawdzonym przykładem uprawy współrzędnej jest sadzenie obok siebie marchewki i cebuli, ponieważ wzajemnie odstraszają takie szkodniki, jak śmietkę cebulankę i połyśnicę marchwiankę. Seler i kapusta chronią się nawzajem przed rdzą i gąsienicami bielinka kapustnika. Jeśli pomidory lub seler zasadzisz obok fasoli zwykłej, ochronisz rośliny przed mszycami. Rzodkiewka i biała rzodkiew często cierpią od tzw. pchełek ziemnych. I w tym przypadku na pomoc przychodzi natura: ochronę przed pchełkami stanowi sadzona w tej samej grządce sałata. Jeśli nie chcesz, aby Twoje pyszne truskawki zostały zjedzone przez karczowniki lub ślimaki, zasadź między owocami warzywa cebulowate, np. czosnek.

Uprawa współrzędna to nie tylko ochrona przed szkodnikami, ale także optymalne wykorzystanie powierzchni uprawnej. Strzeliste rośliny jak cykoria endywia sadzi się razem z odmianami rozłożystymi, np. jarmużem. Jeśli rośliny o głębokim systemie korzeniowym, np. buraki liściaste, posadzimy razem z rzodkiewką lub trybulą ogrodową, możemy być pewni, że miejsce pod powierzchnią ziemi zostanie w pełni wykorzystane.

4. Uprawa współrzędna ziół

Łączyć można ze sobą nie tylko owoce i warzywa, ale także zioła. Dzięki olejkom eterycznym szczypiorek zapobiega szarej pleśni u truskawek. Bazylia chroni ogórki przed mączniakiem i dba o zapłodnienie roślin, przyciągając pszczoły. Jeśli obok marchewki posadzisz majeranek, ochronisz rośliny przed połyśnicą marchwianką. Zioła jako chroniąca tarcza sprawdzają się także na grządkach kwiatowych. Szałwia i lawenda korzystnie wpływają na rozwój róż, zabezpieczając je przed mszycami. Jeśli w swoim ogrodzie posadzisz porzeczki obok byliny piołun, ochronisz je przed rdzą wejmutkowo-porzeczkową.

Zioła w pełni rozwijają swoje dobroczynne działanie, jeśli rosną bardzo blisko innych roślin. Zakładając uprawę współrzędną, pamiętaj o tym, aby między poszczególnymi roślinami nie zostawiać dużych odstępów.

Wykorzystaj różne wymagania roślin pod kątem wartości odżywczych, minerałów i warunków glebowo-stanowiskowych i poświęć trochę czasu na staranne zaplanowanie grządek. Dzięki temu rośliny na Twoich grządkach będą się wspaniale uzupełniać. W ten sposób zabezpieczysz także rośliny przez szkodnikami i zwiększysz swoje plony.