Pojęcia związane z techniką świetlną – krótki przewodnik OBI po fachowych pojęciach z zakresu techniki świetlnej

Wybierając żarówki do domu czy pracy, szybko napotkamy szereg specjalistycznych pojęć. W niniejszym przewodniku wyjaśnimy Ci różnice pomiędzy poszczególnymi rodzajami żarówek, opowiemy o ich zastosowaniu i przedstawimy jednostki, w których podaje się prąd i natężenie światła. Za pomocą niniejszego poradnika zdobędziesz rozeznanie w gąszczu różnych pojęć z zakresu techniki świetlnej i już nigdy nie dokonasz złego wyboru przy zakupie świetlówek.

1. Żarówki LED, żarówki energooszczędne, świetlówki kompaktowe oraz żarówki specjalistyczne	2. Żarówki halogenowe oraz żarówki halogenowe „eco” (napięcie sieciowe/napięcie obniżone).
3. Ważne jednostki techniki świetlnej: prąd i natężenie światła	4. Natężenie oświetlenia, współczynnik oddawania barw, temperatura barwowa: kolejne ważne jednostki
5. Czas życia, funkcja ściemniania, rodzaje gwintów: właściwości żarówek

Wybrane rodzaje żarówek w czarnej oprawie wiszące na tle niebieskiej ściany: włączona żarówka ledowaLED, świetlówka kompaktowa oraz zwykła żarówka.

1. Żarówki LED, żarówki energooszczędne, świetlówki kompaktowe oraz żarówki specjalistyczne

Diody święcące, z ang. light-emitting diode, nazywane diodami LED, uchodzą za świetlówki przyszłości i zyskują coraz większą popularność. Dzięki temu, że są bardzo energooszczędne, już teraz zastępują w wielu gospodarstwach domowych zwykłe świetlówki halogenowe. Zasada działania diod LED opiera się na stosowaniu półprzewodników połączonych w diody. Gdy przez diodę przepływa prąd, dochodzi do reakcji chemicznej, w trakcie której emitowane jest światło.

Żarówki energooszczędne są wprawdzie nadal popularne, jednak ze względu na swą dość kompaktową budowę ich miejsce zajmują powoli żarówki LED. Żarówki energooszczędne to mniejszych rozmiarów żarówki jarzeniowe, które nazywane są także świetlówkami kompaktowymi. Często montuje się je w piwnicach lub magazynach, niektórzy używają ich również w pomieszczeniach mieszkalnych. Żarówki te wypełnione są mieszaniną gazów, która pod wpływem prądu ulega wyładowaniu, emitując w ten sposób światło.

Żarówkami specjalistycznymi są świetlówki, które przeznaczone są do określonego celu, np. emitowania efektownego, nieoślepiającego światła lub oświetlania wnętrza piekarników. Niektóre żarówki o specjalnym przeznaczeniu mogą charakteryzować się innym kształtem lub lepszymi parametrami wytrzymałościowymi niż standardowe żarówki.

2. Żarówki halogenowe oraz żarówki halogenowe „eco” (napięcie sieciowe/napięcie obniżone).

Żarówki halogenowe stanowią kolejny etap rozwojowy zwykłych żarówek. Znajdujące się w nich włókna wolframowe – czyli skręcony drut z wolframu lub jego stopu przekształcający prąd w energię promieniowania i energię cieplną – święcą pod wpływem prądu. W żarówkach halogenowych wykorzystywany jest ponadto gaz – od którego pochodzi zresztą ich nazwa – np. jod lub brom, który pod wpływem ciepła wchodzi w reakcję z wolframem. To wzajemne chemiczne oddziaływanie mające miejsce w żarówce zapewnia jaśniejsze światło i dłuższą żywotność żarówki. Kolejną generacją są żarówki halogenowe „eco“. Ich cechą charakterystyczną jest bańka z powłoką odbijającą promieniowanie podczerwone, która przyspiesza nagrzewanie się włókien, dzięki czemu żarówki te zużywają mniej prądu.

Żarówki halogenowe dostępne są w dwóch wersjach: w wersji do napięcia sieciowego oraz do napięcia obniżonego. O tym, z jaką wersją mamy do czynienia, decyduje przede wszystkim drut żarnikowy. W przypadku żarówek z grubym drutem żarnikowym wymagane jest napięcie obniżone (12 V) i wyższe natężenie (żarówki halogenowe na napięcie obniżone). Żarówki halogenowe na napięcie sieciowe (220 V) mają natomiast cieńszy drut żarnikowy.

Żarówki należą do różnych klas energetycznych.

3. Ważne jednostki techniki świetlnej: prąd i natężenie światła

Jakość żarówek mierzy się w oparciu o szereg różnych parametrów. Liczba watów (W) mówi o ilości prądu, którą zużywa żarówka. Wraz z pojawieniem się żarówek energooszczędnych oraz żarówek LED ten do tej pory podstawowy wskaźnik stracił na znaczeniu. Przy takiej samej mocy żarówki energooszczędne zużywają jedynie ułamek tego, co zużywają zwykłe żarówki.

Wartość zużycia prądu wyrażaną w watach zastępuje coraz częściej natężenie światła lub światłość podawana w lumenach (lm). Żarówki standardowe o mocy 40 W charakteryzują się natężeniem światła wynoszącym 415 lm, natomiast żarówki o mocy 60 W – 810 lm.

Stosunek zużytej energii do natężenia światła określa klasę energetyczną żarówki. Wyróżniamy klasy od A++ do E, przy czym klasa AA+ oznacza żarówki o najniższym zużyciu prądu. W przypadku żarówek zaliczonych do klasy energetycznej E zużycie prądu jest natomiast bardzo wysokie.

Wiszące żarówki w czarnej oprawie na tle pomarańczowej ściany.

4. Natężenie oświetlenia, współczynnik oddawania barw, temperatura barwowa: kolejne ważne jednostki

Natężenie oświetlenia żarówek podawane jest w luksach (lx). Mowa tutaj o gęstości strumienia świetlnego padającego na określoną powierzchnię. W przypadku światła kolorowego współczynnik oddawania barw mierzony jest w skali od 0 do 100 R_a. Zwykłe, przezroczyste żarówki osiągają maksymalny współczynnik R_a=100, natomiast w przypadku białych świetlówek kompaktowych współczynnik ten wynosi jedynie od 50 do 90 R_a. Temperatura barwowa żarówki wyrażana jest w kelwinach (K). Barwa ciepła światła to światło o temperaturze poniżej 4000 K, zimna natomiast powyżej 4000 K. Kąt świecenia to parametr zastrzeżony przede wszystkim dla reflektorów LED i odnoszący się do wymiarów wiązki światła żarówki.

Dwie mleczne żarówki, jedna z gwintem E14, druga z gwintem E37.

5. Czas życia, funkcja ściemniania, rodzaje gwintów: właściwości żarówek

Oprócz możliwych do zmierzenia wartości, jak zużycie prądu i natężenie światła, producenci podają na opakowaniach żarówek również inne parametry określające ich produkt. Zalicza się do nich żywotność wyrażoną w godzinach oraz odporność na częste włączanie, czyli częstotliwość, z jaką można włączać i wyłączać dany typ żarówki.

Informacja o funkcji ściemniania jest istotna przede wszystkim w odniesieniu do żarówek LED i energooszczędnych, których z zasady nie można ściemnić. Czas rozgrzewania to wartość ważna natomiast dla żarówek energooszczędnych, ponieważ określa czas, jakiego żarówka potrzebuje, aby świecić najjaśniej. Zawartość Hg (hydrargyrum) określa natomiast ilość rtęci, którą zawiera dana żarówka.

Istotne znaczenie dla żarówek mają również rodzaje i rozmiary gwintów, ponieważ decydują o ich podłączeniu. Gwint to ta część, która łączy żarówkę z oprawą; rozróżnia się je po symbolach: klasyczny gwint Edisona oznakowany jest jako E27.

Ze względu na coraz nowsze generacje żarówek, ich różne zastosowanie oraz stawiane im wymagania, na rynku dostępne są żarówki charakteryzujące się nie tylko różnym kształtem, ale także odmienną zasadą działania, które opisywane są w oparciu o pojęcia z zakresu techniki świetlnej. Przyjdź do OBI i przekonaj się o naszej bogatej ofercie i profesjonalnych poradach.

Poradnik nt. oświetlenia

Oświetlenie wnętrz

Lampa wiaderko

Usługi

Doradca ekspert

Porady

Poradnik nt. oświetlenia